Kiedy nasze dziecko nie chce jeść, czujemy niepokój. Jedzenie tylko wybranych produktów czy grymaszenie przy posiłkach są zawsze dużym wyzwaniem dla rodziców. Odmawianie niektórych pokarmów może być związane z kształtowaniem się preferencji żywieniowych dziecka, które jest naturalnym procesem. Warto jednak pamiętać, że duże ograniczenia w diecie mogą sygnalizować wybiórczość pokarmową. Czym jest wybiórczość pokarmowa u dzieci? Jak ją rozpoznać? Jacy specjaliści mogą pomóc przy wybiórczości pokarmowej?
Wybiórczość pokarmowa — co to jest?
Wybiórczość pokarmowa jest zaburzeniem jedzenia tak jak neofobia żywieniowa u dzieci. Bardzo często występuje wśród dzieci przedszkolnych i wczesnoszkolnych. Szczyt rozwoju wybiórczości przypisuje się 3 roku życia dziecka. Charakterystyczne dla wybiórczości jest odmawianie spożycia pokarmów. Dziecko, mimo znania produktów spożywczych i potraw, nie chce ich jeść. Rodzice często określają wtedy swoje dziecko mianem niejadka.
Odmowa jedzenia może być spowodowana różnymi czynnika między innymi zaburzeniami sensorycznymi. Poza smakiem dla wybiórczości kluczowa jest nietolerancja zapachu, konsystencji czy wyglądu produktu lub dania. Wybiórczość pokarmowa może przybrać formę nawyku i trwać aż do dorosłości.
Wybiórczość pokarmowa u dzieci – objawy
Dzieci mogą przejawiać objawy wybiórczości w różny sposób. Najbardziej charakterystyczny objaw to odmawianie spożycia wielu produktów i bardzo ograniczona dieta. Dzieci z wybiórczością pokarmową najczęściej odmawiają jedzenia warzyw. Ponadto ich posiłki są bardzo monotonne, co grozi niedoborami. Dziecko z wybiórczością pokarmową ma niewielki zakres lubianych pokarmów. Co ważne, czynnikiem decydującym, czy dziecko zje posiłek może być np. jego tekstura. Te same składniki przygotowane w inny sposób mogą zostać zaakceptowane. Do typowych objawów podczas posiłków należą wolniejsze jedzenie, a co za tym idzie dłuższy czas spożywania posiłku. Dziecko może także unikać pór posiłków i nie chcieć spożywać ich przy stole. Dodatkowo może też dokładnie sprawdzać dania pod kątem nielubianych składników.
Przyczyny wybiórczości pokarmowej u dzieci
Istnieje wiele przyczyn, które zwiększają ryzyko wystąpienia wybiórczości pokarmowej. Można podzielić je na czynniki biologiczne, psychologiczne i społeczne. Wybiórczość pokarmowa częściej dotyczy chłopców, dzieci z niedowagą oraz posiadających zaburzenia sensoryczne. Może przebiegać z zaburzeniami ze spektrum autyzmu oraz zespołem nadpobudliwości ruchowej z deficytem uwagi (ADHD).
Ryzyko zwiększa też występowanie wybiórczości pokarmowej u któregoś z rodziców. Kształtowanie się wybiórczego jedzenia związane jest z cechami osobowości i charakterem dziecka. Duże znaczenie mają także zachowania żywieniowe całej rodziny. Korzystne jest wspólne jedzenie posiłków oraz dbanie o zdrowy sposób odżywiania się rodziców. Dziecko widząc, że rodzice nie spożywają wybranych produktów, może przejąć te nawyki.
Wybiórczość pokarmowa — do kogo zgłosić się po pomoc?
Wybiórczość pokarmowa może objawiać się na wiele sposobów. Stąd czasem wymaga współpracy kilku specjalistów. W pierwszej kolejności warto udać się do lekarza pediatry. Ma to duże znaczenie w kontekście rozwoju dziecka. Lekarz umożliwi kontrolę wzrostu i masy ciała, a także wykonanie badań krwi. Do lekarza należy zgłosić się pilnie w przypadku zatrzymania czy utraty masy ciała dziecka.
Warto skorzystać z konsultacji u dietetyka lub psychodietetyka pediatrycznego. Taka porada umożliwi ustalenie planu postępowania żywieniowego. Dietetyk pomoże w ustaleniu trudności w karmieniu, wyznaczy możliwe zamienniki nietolerowanych produktów. W efekcie dieta dziecka może być pełnowartościowa i dobrze zbilansowana.
W przypadku problemów psychologicznych lub trudnych doświadczeń konieczna może okazać się wizyta u psychologa dziecięcego. Warto ją rozważyć przy zmianie zachowania dziecka, zwiększonym niepokoju, czy zaobserwowaniu lęku u dziecka.
Do grona specjalistów dołączyć można także logopedę lub neurologopedę. Wybiórczość pokarmowa może być efektem zaburzeń w obrębie aparatu mowy. W takim przypadku odpowiednia terapia może przynieść ogromne korzyści.
Może Cię zainteresować: Kiedy do neurologopedy?
Źródła:
- Wojciechowska J.: Środowiskowe uwarunkowania rozwoju nawyków jedzeniowych dzieci. Psychologia Wieku Rozwojowego 2017, 121.
- Taylor C. M., Emmett P. M.: Picky eating in children: Causes and consequences. Proceedings of the Nutrition Society 2019, 78(2), 161-169..
- Chilman L., Kennedy-Behr A., Frakking T., Swanepoel L., Verdonck M.: Picky eating in children: a scoping review to examine its intrinsic and extrinsic features and how they relate to identification. International Journal of Environmental Research and Public Health 2021, 18(17), 9067.
- Wolstenholme H., Kelly C., Hennessy M., Heary C.: Childhood fussy/picky eating behaviours: A systematic review and synthesis of qualitative studies. International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity 2020, 17(1), 1-22.
