Mleko po pierwszym roku życia

Czy mleko modyfikowane po pierwszym roku życia jest jeszcze potrzebne dziecku? Jak dużo mleka powinno wypijać roczne dziecko? Jak powinno wyglądać karmienie piersią po pierwszym roku życia? Na te i inne pytania o mleko modyfikowane i karmienie piersią postaram się odpowiedzieć w dzisiejszym wpisie.

Mleko w diecie niemowlaka (0-12 miesięcy)

Niemowlęta do 6 miesiąca życia powinny być karmione wyłącznie mlekiem mamy lub/i mlekiem modyfikowanym na żądanie. Przez pierwsze pół roku życia zdrowe dziecko nie potrzebuje niczego więcej. W tym czasie mleko mamy lub modyfikowane zaspokaja całkowicie potrzeby niemowlaka.

„Celem, do którego należy dążyć, jest wyłączne karmienie piersią przez pierwszych 6 miesięcy życia. Częściowe lub krótsze karmienie piersią również jest korzystne. Karmienie piersią powinno być kontynuowane tak długo, jak będzie to pożądane przez matkę i dziecko.” Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci, 2021

Oczywiście najlepsze dla malucha jest mleko matki i żadne mleko modyfikowane nie jest w stanie mu dorównać. Pokarm kobiecy wytwarzany jest w optymalnej ilości i w całości zaspokaja zapotrzebowanie niemowlaka na wszystkie niezbędne składniki odżywcze przez pierwsze pół roku życia, jednocześnie zapewniając mu prawidłowy rozwój. Ponadto skład mleka matki zmienia się i na bieżąco dopasowuje do potrzeb dziecka.

Jeśli jednak z jakiegoś powodu mama nie może karmić piersią, zalecane jest przez pierwsze 6 miesięcy wyłączne podawanie dziecku mleka modyfikowanego początkowego. Skład takiego mleka uwzględnia potrzeby żywieniowe niemowlaka. Tak jak mleko matki w całości zaspokaja zapotrzebowanie dziecka na wszystkie niezbędne składniki odżywcze w pierwszym półroczu życia.

Mleko po 6 miesiącu

Około 6 miesiąca życia dziecka powinniśmy obserwować, czy pojawiły się już oznaki gotowości malucha do rozszerzania diety. W tym okresie poza mlekiem zaczynamy proponować dziecku 2-3 posiłki stałe w ciągu dnia. Jednocześnie dalej należy karmić malucha, czy to piersią, czy mlekiem modyfikowanym na żądanie. Na początku rozszerzania diety posiłek stały proponujemy dziecku około 30-60 minut po karmieniu mlekiem. Dziecko na tym etapie nie jest w stanie najeść się posiłkiem stałym, dlatego najpierw zaspokajamy jego głód, aby później mogło spokojnie próbować nowych smaków.

Między 6 a 12 miesiącem życia dziecka mleko jest nadal podstawą diety. Oznacza to, że mleko nadal jest ważne i w momentach kryzysowych np. ząbkowania, choroby, niechęci do jedzenia, zawsze jest tym, do czego dziecko może wrócić. Oczywiście z czasem ilość spożywanego mleka będzie się naturalnie stopniowo zmniejszać na rzecz posiłków stałych. Około 9-10 miesiąca życia dzieci zauważają, że posiłkiem stałym można się najeść i zazwyczaj zaczynają w tym okresie zjadać już więcej normalnego jedzenia, ale mleko dalej jest dla nich ważne. W tym okresie można też zamienić kolejność posiłków i podawać najpierw posiłek stały, a następnie mleko.

Może Cię zainteresować: Kiedy zastąpić mleko obiadkiem?

Mleko modyfikowane po 6 miesiącu

Jeśli dziecko jest karmione mlekiem modyfikowanym, po 6 miesiącu można, ale nie trzeba zmienić mleko na mleko następne (te z numerem 2), przeznaczone dla starszych niemowląt.

„Preparaty te (do początkowego żywienia niemowląt) można podawać również w późniejszym wieku, jeżeli niemowlę nie jest karmione piersią. (…) Preparaty do dalszego żywienia są przeznaczone do zaspokojenia potrzeb żywieniowych dzieci w okresie wprowadzania pokarmów uzupełniających. Wymagania dotyczące stopnia ich modyfikacji są znacznie mniejsze niż w przypadku preparatu do początkowego żywienia.” Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci, 2021

Jednak warto zwrócić uwagę na to, że mleko następne w porównaniu z mlekiem początkowym zawiera więcej żelaza i innych minerałów. Dziecko w drugim półroczu życia potrzebuje większych ilości żelaza, ze względu na to, że po 6 miesiącu wyczerpują się jego zapasy zgromadzone jeszcze podczas życia płodowego. To jest też jeden z powodów, dlaczego po 6 miesiącu rozszerzamy dietę – aby zapewnić dziecku odpowiednią ilość żelaza wraz z pożywieniem. Myślę, że zmiana mleka modyfikowanego na następne jest dobrym wyborem. Jeśli jednak dziecko z jakiego powodu ma problem z akceptacją nowego mleka, zawsze można pozostać przy mleku początkowym.

Po pierwszym roku życia

Po pierwszym roku życia nadal trwa rozszerzanie diety, czyli proces, w którym wciąż wprowadzamy kolejne pokarmy stałe do diety dziecka, sukcesywnie zastępując nimi mleko mamy lub modyfikowane. Trwać to będzie do momentu, kiedy dziecko całkowicie zrezygnuje z mleka na rzecz pokarmów stałych.

Ilość posiłków po pierwszym roku życia

Po ukończeniu przez dziecko pierwszego roku życia, maluch powinien otrzymywać 3-4 posiłki stałe plus 1-2 przekąski (jeśli dziecko ich potrzebuje). Oczywiście większość dzieci w tym wieku spożywa także mleko (zarówno mamy jak i modyfikowane). Jest to całkowicie normalne. To że dziecko ukończyło pierwszy rok życia, nie oznacza, że z dnia na dzień zrezygnuje z mleka, które do tej pory piło. Odstawienie od mleka to proces dość skomplikowany, który może trochę potrwać.

Karmienie piersią po pierwszym roku życia – jakie mleko wybrać po mleku matki?

Po ukończeniu przez dziecko pierwszego roku życia nadal można kontynuować karmienie piersią. WHO zaleca karmienie piersią do 2 roku życia dziecka lub dłużej (jeśli matka i dziecko tego chcą). Zapewne w tym wieku karmień nie będzie już tak dużo jak w okresie niemowlęcym, ale nadal są one dla dziecka ważne. Pokarm kobiecy po roku karmienia nadal będzie dopasowany składem do potrzeb dziecka i ciągle będzie zwierał wiele cennych składników.

Jeśli po 1 roku życia dziecko zostanie odstawione od piersi, nie ma potrzeby wprowadzać w miejsce karmienia piersią mleka modyfikowanego, czy mleka krowiego do picia. Wystarczy dobrze zbilansowana dieta, w której będzie miejsce na produkty zawierające wapń. Na niego szczególnie musimy zwrócić uwagę w diecie dziecka po 1 roku życia. Zapotrzebowanie malucha na wapń najprościej możemy zaspokoić za pomocą przetworów mlecznych włączonych do codziennego jadłospisu lub ich roślinnych alternatyw wzbogaconych o wapń.

Kiedy warto wprowadzić mleko modyfikowane lub krowie?

Są jednak wyjątkowe sytuacje np. gdy po 1 roku życia dziecko zostało odstawione od piersi, a zjada bardzo małe ilości posiłków stałych. Wtedy można rozważyć wprowadzenie mleka modyfikowanego, mleka krowiego lub napoju roślinnego wzbogacanego wapniem (napój sojowy będzie najlepszą alternatywą) do picia. Ilość podawanego mleka nie powinna przekraczać 500 ml/dziennie. Najlepiej podawać je w kubeczku lub bidonie, nie w butelce ze smoczkiem. Jednocześnie należy proponować dziecku dobrze zbilansowane, regularne posiłki, aby maluch miał szanse nauczyć się zaspokajać głód posiłkami stałymi.

Mleko modyfikowane po pierwszym roku życia, czy jest konieczne?

Odpowiedź na to pytanie zależy zawsze od sytuacji. W teorii po pierwszym roku życia można zrezygnować z karmienia mlekiem modyfikowanym. Nie jest ono konieczne do prawidłowego rozwoju dziecka po 12 miesiącu życia, pod warunkiem, że:

• dziecko chętnie zjada 3-4 posiłki dziennie + ewentualne przekąski między posiłkami;
• zapewnimy maluchowi dobrze zbilansowane posiłki, a wapń dostarczymy z produktami mlecznymi bądź ich roślinnymi zamiennikami wzbogacanymi o wapń;
• mleko modyfikowane nie jest głównym posiłkiem dziecka.

Dlatego tak ważne w okresie rozszerzania diety jest wprowadzenie regularnych, dobrze zbilansowanych posiłków. Jeśli od 6 miesiąca proponujemy dziecku 2-3 posiłki stałe dziennie, a z czasem zwiększamy ich ilość, maluch nie powinien mieć problemu ze stopniowym rezygnowaniem z mleka. Natomiast, jeśli dziecko w okresie 6-12 miesięcy je bardzo małe ilości jedzenia i nie otrzymuje regularnych posiłków, to po 12 miesiącu nadal będzie wypijać jeszcze spore ilości mleka modyfikowanego. W tym przypadku odstawienie od mleka nie będzie dobrym rozwiązaniem, dopóki dziecko nie zacznie zaspokajać głodu posiłkami stałymi.

Oczywiście większość rocznych dzieci nadal wypija pewne ilości mleka modyfikowane i nie ma w tym nic złego. Jednak zaleca się, aby po 1 roku życia dziecka stopniowo ograniczać spożycie mleka modyfikowanego podawanego z butelki ze smoczkiem i jeśli to możliwe dążyć do eliminacji nocnych karmień.

„Należy dążyć do tego, aby dziecko po 1. r.ż. nie było już karmione w nocy. Obecność jakiegokolwiek pokarmu na zębach dziecka sprzyja rozwojowi próchnicy.” Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci, 2021

Podsumowanie

• przez pierwsze pół roku dziecku wystarczy mleko mamy i/lub mleko modyfikowane;
• po 6 miesiącu proponujemy 2-3 dobrze zbilansowane posiłki stałe o regularnych porach. Dalej podajemy mleko na żądanie, a po około 30-60 min posiłek stały;
• po 9 miesiącu proponujemy 3-4 posiłki stałe + ewentualnie 1-2 przekąski (jeśli dziecko ich potrzebuje), na tym etapie możemy zmienić też kolejność i najpierw podawać posiłek, a następnie mleko;
• po 12 miesiącu można kontynuować karmienie piersią (WHO zaleca karmienie piersią do 2 roku życia dziecka lub dłużej, jeśli matka i dziecko tego chcą);
• po 12 miesiącu można zrezygnować z mleka modyfikowanego, o ile dziecko zjada dobrze zbilansowane posiłki i otrzymuje w nich produkty bogate w wapń (produkty mleczne lub ich roślinne zamienniki wzbogacane o wapń);
• po 12 miesiącu staraj się nie podawać mleka w butelce ze smoczkiem, ze względu na rosnące ryzyko próchnicy, butelkę spróbuj zamienić na kubeczek;
• zarówno odstawienie od piersi, jak i odstawienie od mleka modyfikowanego powinno być stopniowym procesem rozłożonym w czasie, a nie nagłą decyzją rodzica, odstawienie nie powinno następować z dnia na dzień.
• należy wziąć pod uwagę, że każde dziecko jest inne i w innym czasie zrezygnuje z mleka, nocnych karmień, czy będzie zjadać na tyle duże porcje posiłków, aby się nimi najeść.
• nie martw się jeśli Twoje dziecko po skończeniu roku nadal wypija dużo mleka. Regularnie proponuj posiłki stałe, zadbaj o to by zawierały produkty gęste odżywczo, aby w małej porcji posiłku znalazło się dużo substancji odżywczych i kalorii.

Odpowiedzi na Wasze pytania

Czy po roku można zastąpić mleko modyfikowane mlekiem krowim, które wybrać i ile go podawać?

Tak, po roku można zastąpić mleko modyfikowane mlekiem krowim lub produktami mlecznymi. Jeśli chcemy wprowadzić mleko krowie do picia, najlepiej wybrać mleko pełne 2% – 3,2%. Zarówno mleko świeże jak i UHT są dobrym wyborem. Nie należy tylko podawać mleka prosto od krowy – może zawierać chorobotwórcze bakterie. Po 12 miesiącu życia nie należy przekraczać 500 ml, czyli 2-3 porcji nabiału dziennie (wliczamy w to również ser, twaróg, jogurt, kefir, maślankę). Jedna porcja to: 1 szklanka mleka krowiego lub modyfikowanego, 1/2 szklanki jogurtu, 1/2 szklanki kefiru, 1/2 szklanki maślanki, 2 łyżeczki twarogu, 1 plaster żółtego sera.

Czy trzeba przejść z mleka nr 2 na mleko nr 3?

Badania pokazują, że nie ma konieczności podawania dzieciom mleka nr 3. Można pozostać przy mleku nr 2 lub wprowadzić w jego miejsce mleko krowie/nabiał/napój roślinny wzbogacony o wapń.

Jakie mleko po roku będzie najlepsze?

Najlepsze zawsze jest mleko mamy 🙂 Jeśli dziecko jest odstawione od piersi, nie trzeba po roku wprowadzać mleka modyfikowanego, ani krowiego do picia. Należy tylko zadbać, aby w diecie dziecka znalazły się produkty mleczne lub ich roślinne zamienniki bogate w wapń.

Jeśli dziecko do tej pory piło mleko modyfikowane, można kontynuować podawanie mleka nr 2, podawać mleko krowie, napój roślinny wzbogacany wapniem lub po prostu nabiał.

Co robić, gdy dziecko po roku nadal je głównie mleko, a wyniki są w normie?

Przyjrzeć się posiłkom, czy są dobrze skomponowane, czy są odżywcze i kaloryczne jednocześnie. Proponować regularne posiłki w ciągu dnia jedzone wspólnie z rodziną. Na pewno w takiej sytuacji całkowite odstawienie od mleka nie będzie dobrym rozwiązaniem. Jeśli dziecko do tej pory mało jadło, po ostawieniu niewiele może się zmienić. Można spróbować stopniowo ograniczać mleko, aby dziecko miało szansę nauczyć się, że stałymi posiłkami też można się najeść.

Co wprowadzić po odstawieniu od piersi, kiedy dziecko nadal w nocy jest głodne?

Najpierw przeanalizowałabym jadłospis dziecka, czy otrzymuje w ciągu dnia 3-4 posiłki stałe, czy są one dobrze zbilansowane, może wystarczyłoby podawać bardziej kaloryczne posiłki w ciągu dnia, zadbać o sycącą kolację? Jeśli posiłki są właściwie skomponowane i dziecko chętnie je zjada, ale w nocy nadal się budzi i jesteśmy pewni, że jest głodne, to można wprowadzić mleko modyfikowane, mleko krowie lub napój roślinny wzbogacony wapniem. Najlepiej podawać je w kubeczku lub bidonie z rurką, na tym etapie podawanie butelki ze smoczkiem nie jest wskazane.

Może Cię zainteresować: Czy to już niejadek?