Badania pokazują, że niedobory witaminy D w obecnych czasach sięgają aż od 80 do 90% światowej populacji i występują one nawet w rejonach o dobrym nasłonecznieniu. Dzieje się tak dlatego, że nasz tryb życia na przestrzeni lat znacząco się zmienił. Długo przebywamy w zamkniętych pomieszczeniach, unikamy słońca, a kiedy wychodzimy na dwór, używamy kremów z filtrem. Dodatkowo zanieczyszczenie środowiska pogłębia ten problem. W dzisiejszym wpisie odpowiem na pytania, czy witamina D dla dziecka jest konieczna, jaka dawka będzie odpowiednia, skąd możemy czerpać witaminę D oraz czym grozi niedobór i nadmiar witaminy D w organizmie.
Co wiemy o witaminie D?
Najważniejszą funkcją witaminy D w organizmie jest jej pomoc w rozwoju i utrzymaniu zdrowych kości, zębów i mięśni. Witamina D wspomaga prawidłowe wchłanianie wapnia oraz fosforu. Pozwala także utrzymać prawidłowy poziom wapnia we krwi. Odpowiednia ilość witaminy D w naszym organizmie wypływa też na prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego. Dodatkowo niektóre opracowania wskazują na potencjalne dodatkowe ogólnoustrojowe korzyści wynikające z działania witaminy D (np. efekt ochronny w chorobach sercowo-naczyniowych, cukrzycy, zaburzeniach metabolicznych, czy chorobach autoimmunizacyjnych).
Źródła witaminy D
Witamina D w żywności
Witamina D w naturalny sposób występuje w niektórych produktach spożywczych. Jednak jej zawartość w żywności jest na tyle niewielka, że pokrywa jedynie około 20% naszego dziennego zapotrzebowania na tę witaminę. Za dobre źródła witaminy D uważa się tłuste ryby morskie oraz jajka. Niewielkie ilości znajdziemy też w mleku krowim i jego przetworach, podrobach, czy grzybach leśnych i hodowlanych. Witaminę D znajdziemy też w tłuszczach roślinnych do smarowania pieczywa (producenci mają obowiązek wzbogacania tego typu produktów o witaminę D).
Witamina D dla dziecka a przebywanie na słońcu
Kolejnym źródłem witaminy D jest synteza skórna. W miesiącach letnich w polskich warunkach zalecane jest odkrycie w słoneczne dni co najmniej 18% powierzchni ciała (przedramiona i podudzia) na minimum 15-20 minut w godzinach od 10 do 15, bez użycia kremów z filtrami przeciwsłonecznymi. Szacuje się, że taka ekspozycja powoduje wystarczającą syntezę witaminy D. W okresie od października do marca oraz w dni niesłoneczne synteza skórna witaminy D w polskich warunkach nie jest efektywna.
Witamina D dla dzieci i dorosłych
W związku z tym, że z żywności nie jesteśmy w stanie dostarczyć odpowiedniej ilości witaminy D oraz ze względu na zbyt małą ilość dni słonecznych w roku, w Polsce zalecana jest całoroczna suplementacja witaminy D u noworodków, niemowląt, małych dzieci, młodzieży i dorosłych.
Witamina D dla dzieci – dawkowanie
Odpowiednią dawkę oraz rodzaj suplementacji zawsze należy skonsultować z lekarzem. Obecnie zapotrzebowanie na witaminę D rozpatruje się w ścisłym związku z jej stężeniem we krwi. Dlatego najbardziej miarodajne informacje o indywidualnym zapotrzebowaniu organizmu na witaminę D otrzymamy poprzez zbadanie jej poziomu we krwi. Są jednak normy na witaminę D, mówiące ile tej witaminy średnio potrzebuje organizm człowieka w poszczególnych latach życia. Znajdziesz je poniżej.
Jak sprawdzić poziom witaminy D w organizmie?
Aby sprawdzić jaki mamy poziom witaminy D w organizmie trzeba wykonać badanie 25(OH) z krwi. Nie jest ono refundowane, chyba że lekarz uzna je za konieczne w ramach leczenia pacjenta. Badanie te jednak warto wykonać np. przy okazji rutynowego pobrania krwi, aby sprawdzić jak wygląda sytuacja i jaki poziom suplementacji jest konieczny.
Witamina D dla noworodka i niemowlaka – dawkowanie
Zgodnie z aktualnymi polskimi wytycznymi, suplementację witaminy D należy zacząć już w pierwszych dniach życia dziecka, niezależnie od tego, czy maluszek karmiony jest piersią, czy mlekiem modyfikowanym. Odpowiednia dawka to:
- 400 IU/dobę dla noworodków urodzonych o czasie i niemowląt do 6 miesiąca życia
- 400-600 IU/dobę dla niemowląt między 6 a 12 miesiącem życia.
Witamina D a karmienie piersią
Mama karmiąca piersią również powinna suplementować witaminę D w dawce 2000 IU/dobę. Witamina D przenika w niewielkiej ilości do pokarmu kobiecego, ale są to na tyle małe ilości, że nie pokrywają zapotrzebowania u dziecka. Dlatego zarówno mama karmiąca piersią, jak i niemowlę powinni otrzymywać odpowiednie dawki witaminy D pochodzące z suplementacji.
Witamina D dla dziecka po 1 roku życia – dawkowanie
W okresie od maja do września, dzieci zdrowe w wieku od roku do trzech lat przebywające na słońcu min. 15-20 minut w godzinach 10-15 z odkrytymi przedramionami i podudziami bez stosowania kremów z filtrem, nie muszą stosować suplementacji witaminy D, jednak eksperci mówią, że jest ona bezpieczna i zalecana przez cały rok. Jeżeli powyższe warunki nie są spełnione, to warto suplementować u dziecka witaminę D w dawce 600 IU/dobę.
Witamina D dla dziecka – niedobór i nadmiar
Niedobór witaminy D może skutkować u dzieci przede wszystkim zaburzeniem mineralizacji kości, czego konsekwencją jest krzywica. Może też wpływać negatywnie na układ immunologiczny dziecka, czyli skutkować większą podatnością na infekcje. Niekorzystny dla zdrowia jest również nadmiar witaminy D. Zbyt wysokie jej stężenie we krwi (wynoszące > 50–100 ng/ml) skutkuje hiperkalciurią i hiperkalcemią. Ryzyko to występuje najczęściej u osób z mutacją genów odpowiedzialnych za metabolizm witaminy D.
Dodać trzeba, że nie jest możliwe nadmierne stężenie witaminy D w organizmie wynikające z długiego przebywania na słońcu 🙂
Może Cię zainteresować: Wybiórczość pokarmowa
Źródła:
- Płudowski P., Kos-Kudła B., Walczak M. i wsp.: Guidelines for Preventing and Treating Vitamin D Deficiency: A 2023 Update in Poland. Nutrients. 2023; 15(3): 695. https://doi.org/10.3390/nu15030695
- Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Zalecenia Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci, Standardy Medyczne/Pediatria. 2021
- Karmienie Piersią. Stanowisko PTGHiŻD Standardy medyczne Pediatria 1/2016
- Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie, M.Jarosz, E.Rychlik, K.Stoś, J.Charzewskia, 2020
Dzień dobry,
mam pytanie do tego przebywania na słońcu dzieci… „15-20 minut w godzinach 10-15 z odkrytymi przedramionami i podudziami bez stosowania kremów z filtrem”- czy czasem małe dzieci nie powinny w ogóle przebywać na słońcu w tych godzinach? Jedynie w cieniu, a to i tak pokremowane kremem z filtrem? Przyswajalność witaminy D to jedno, ale kwestie ryzyka raka skóry chyba powinny w tej kwestii być ważniejsze, szczególnie w letnich miesiąca.
Dzień dobry, w aktualnych wytycznych niewystarczająca ekspozycja na słońce, nadmierne stosowanie kremów z filtrem, długotrwałe przebywanie w zamkniętych pomieszczeniach i używanie odzieży zakrywającej większość ciała to właśnie czynniki ryzyka niedoboru witaminy D. Zalecenia są zawsze poparte badaniami, więc te 10 min na słońcu nie powinno nikomu zaszkodzić.