Wraz z rozwojem dziecka zwiększa się jego zapotrzebowanie na składniki odżywcze. Większe potrzeby dziecka sprawiają, że mleko matki lub mleko modyfikowane staje się niewystarczające jako główny pokarm. Nadchodzi wtedy czas, który stanowi niemałe wyzwanie dla większości rodziców — rozszerzanie diety dziecka. Lecz jak podejść do rozszerzania diety, gdy dziecko jest wcześniakiem? Z poniższego artykułu dowiesz się jak, powinno wyglądać rozszerzanie diety u wcześniaków i na co należy zwrócić szczególną uwagę.
Rozszerzanie diety u wcześniaków — kiedy zacząć?
Organizacje i towarzystwa medyczne zalecają wyłączne karmienie piersią do możliwie 6 miesiąca życia dziecka. Następnie korzystne jest stopniowe rozszerzanie diety niemowlaka. W przypadku dzieci urodzonych przedwcześnie czas na rozpoczęcie rozszerzania diety może się różnić od dzieci urodzonych w terminie. Głównym czynnikiem, który należy wziąć pod uwagę jest tydzień, w którym dziecko przyszło na świat. Dzieci urodzone skrajnie wcześnie mogą wykazać gotowość do rozszerzania diety nieco później, co jest prawidłowe według ich rozwoju. W przypadku dzieci urodzonych bliżej 9 miesiąca ciąży, wprowadzanie pokarmów można rozważyć jak u dzieci urodzonych terminowo, czyli po 6 miesiącu życia dziecka. Warto mieć na uwadze, że każde dziecko rozwija się w indywidualnym tempie, więc kluczowe jest osiągnięcie przez dziecka gotowości do rozszerzenia diety.
Oznaki gotowości do rozszerzania diety
Gdy dziecko jest gotowe do rozpoczęcia przyjmowania pokarmów stałych, wysyła ono liczne sygnały rodzicom tzw. oznaki gotowości do rozszerzania diety. Pierwszym jest umiejętność siedzenia z pomocą podparcia (na kolanach, krzesełku) oraz utrzymywania głowy w stabilnej pozycji. Świadczy to o napięciu mięśni wystarczającym do bezpiecznego przyjmowania pokarmów stałych, zmniejszeniu ryzyka zadławienia się dziecka. Kolejną wskazówką jest zainteresowanie jedzeniem. Gdy widzisz te sygnały u swojego dziecka spróbuj zaoferować odrobinę jedzenia w formie puree na łyżeczce — jeśli dziecko będzie zainteresowane, będzie otwierać usta i przybliżać głowę, świadczy to o gotowości do próbowania nowych produktów. Jeśli dziecko stabilnie siedzi, możesz też zaproponować mu jedzenie w miękkich bezpiecznych kawałkach np. ugotowaną różyczkę brokuła i obserwować, czy będzie wkładało je do buzi.
Jak zacząć rozszerzanie diety u wcześniaka?
Rozszerzanie diety warto rozpocząć od ustalenia pór posiłków, aby uczyć dziecko regularności. Początkowo posiłki mogą być w mniejszej ilości 1-2 razy na dobę, resztę powinno stanowić karmienie mlekiem matki lub modyfikowanym. Stopniowo warto zwiększać ilość posiłków, aby w okolicach roku dziecko spożywało 4-5 posiłków i ewentualnie 1-2 zdrowe przekąski, a mleko stanowiło dodatek w zależności od apetytu. Zaczynając rozszerzanie diety u wcześniaków ważna jest konsystencja dań, które na początku warto przyrządzić w formie gotowanej, miksowanej, przetartej. Zaleca się rozpoczęcie od warzyw, szczególnie zielonych, co korzystnie wpływa na przyszłe preferencje smakowe dziecka. Kolejno można wprowadzić inne gotowane warzywa, dojrzałe owoce, gotowane mięso, ryby, jajka, a także kasze, ryż i produkty glutenowe. Jedzenie zaleca się początkowo podawać na płaskiej plastikowej łyżeczce. Jeśli dziecko wykaże umiejętności trzymania jedzenia w ręce, można wprowadzić gotowane warzywa w większych kawałkach, aby zobaczyć czy maluch jest w stanie sam wkładać jedzenie do buzi.
Może Cię zainteresować: Zasady żywienia zdrowych niemowląt
Rozszerzanie diety wcześniaka — na co zwrócić uwagę?
Żołądek dziecka posiada bardzo małą pojemność, dlatego tak ważne jest, aby podawane posiłki posiadały dużą wartość odżywczą i odpowiednią kaloryczność. Tworząc przeciery i papki warzywne lub owocowe nie dodawaj wody, aby nie rozpychać brzuszka i dostarczyć więcej kalorii w tej samej objętości. Lepiej sprawdzą się również zupki kremy niż sam bulion. Jeśli jest możliwość wybieraj owoce dojrzałe i podaj je na surowo, będą źródłem witamin. Dobrym dodatkiem będzie także odrobina makaronu, pieczywa czy kaszy do posiłku, które dodadzą dziecku energii. Korzystny może okazać się także dodatek masła, oleju czy awokado, co zwiększy kaloryczność diety. Wraz z rozwojem dziecka zwiększa się jego zapotrzebowanie na żelazo i białko konieczne do wzrostu. Aby zapewnić dziecku te składniki w diecie, warto uwzględnić w posiłkach mięso, ryby (również tłuste), jajka, niesłodzone jogurty, twarożek, czy serek homogenizowany naturalny. Dieta dziecka powinna być urozmaicona, dzięki czemu dostarczy niezbędne składniki odżywcze.
Trudności w rozszerzaniu diety wcześniaków
Do głównych trudności podczas rozszerzania diety u wcześniaków należy odmawianie spożywania posiłków, niechęć do jedzenia. Może być to spowodowane brakiem uczucia głodu, złym samopoczuciem czy nieodpowiednią formą posiłku. Jeśli dziecko, mimo pory posiłku, nie chce spróbować jedzenia bądź od razu kończy jeść, warto upewnić się, czy posiłek posiada odpowiednią temperaturę oraz konsystencję. W przypadku wcześniaków może występować konieczność dłuższego karmienia kremami, papkami i puree, a posiłki z grudkami mogą być akceptowane przez dziecko w późniejszym czasie. Podczas odmowy jedzenia można zaoferować dziecku przekąskę do zjedzenia samodzielnie (jeśli jego rozwój na to pozwala) – zwiększy to zainteresowanie i szansę na spożycie posiłku.
Jeśli dziecko stale odmawia spożywania posiłków, warto skontaktować się z lekarzem pediatrą, położną czy dietetykiem, aby wykluczyć podłoże zdrowotne.
Rozszerzanie diety u wcześniaków a BLW
Metoda BLW (baby-led weaning) polega na ominięciu etapu karmienia łyżeczką i dania możliwości wyboru dziecku. Wprowadzając metodę BLW dziecko musi w pełni umieć utrzymać pozycję siedzącą i stabilną główkę, a także utrzymać produkt w dłoni. Posiłki powinny być miękkie (np. gotowane warzywa, muffinki warzywne) i pokrojone tak, aby zapewnić dziecku bezpieczeństwo podczas spożywania pokarmu np. w słupki. Dzięki metodzie BLW dziecko samodzielnie wybiera, na jaką konsystencję jest gotowe, a także odkrywa nowe smaki, przy czym świetnie się bawi. Nie ma przeciwwskazań do stosowania tej metody u wcześniaków. To, na co warto zwrócić uwagę, to reakcja dziecka i jego umiejętności. Wykorzystanie metody BLW jest bardzo indywidualne i zależy od rozwoju dziecka, może być stosowana jako główna metoda karmienia lub jako dodatek do karmienia łyżeczką.
Może Cię zainteresować: Schemat rozszerzania diety w praktyce
Źródła:
- Szajewska H., Piotr Socha P. Horvath A., Rybak A., Zalewski B. M., Nehring-Gugulska M., i in.: Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci. Standardy Medyczne/Pediatria 2021, 18.
- Jarmy R., Ellis G., Patel M.: Weaning your premature baby (9th edition). Bliss, 2020.
- The women’s. The royal women’s hospital: INTRODUCING SOLIDS TO PREMATURE BABIES – JANUARY 2019.