Właściwe żywienie dziecka w pierwszych latach jego życia jest ogromnie ważne i ma znaczący wpływ na jego zdrowie w przyszłości. Dlatego ważne jest, aby każdy rodzic miał dostęp do aktualnej wiedzy na temat żywienia niemowląt i wprowadzania pokarmów stałych do diety dziecka. Aby ułatwić zadanie rodzicom i specjalistom powstał schemat rozszerzania diety, oparty o zalecenia Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci z 2021 roku.
Schemat żywienia niemowląt
Aktualny schemat rozszerzania diety znajdziemy w Zasadach żywienie zdrowych niemowląt, wydanych przez Polskie Towarzystwo Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci w 2021 roku. Jednak sam schemat, bez przeczytania i zrozumienia zaleceń żywieniowych może nie być do końca zrozumiały, zwłaszcza jeśli nie posiadamy szerszej wiedzy o żywieniu dzieci w 1 roku życia. Dlatego dzisiaj postanowiłam pokazać informacje w nim zawarte, w trochę lżejszej formie.
Najważniejsze założenia schematu rozszerzania diety
Najlepsze dla dziecka jest wyłączne karmienie piersią przez pierwszych 6 miesięcy
Celem, do którego należy dążyć, jest wyłączne karmienie piersią przez pierwszych 6 miesięcy życia. Także częściowe lub krótsze karmienie piersią jest korzystne dla dziecka. Karmienie piersią powinno być kontynuowane tak długo, jak będzie tego chciała mama i dziecko. Jeśli z jakiegoś powodu mama nie może karmić piersią, należy niemowlakowi podawać mleko modyfikowane początkowe.
Kiedy zacząć rozszerzanie diety?
Ze względu na to, że samo mleko po 6 miesiącu nie zaspokaja już wszystkich potrzeb żywieniowych dziecka, konieczne jest w tym momencie wprowadzenie dodatkowych pokarmów oprócz mleka mamy, czy mleka modyfikowanego.
Aktualne zalecenia mówią, że nie ma jednego właściwego wieku, w którym każde niemowlę będzie gotowe na ten etap — wszystko zależy od cech i rozwoju osobniczego dziecka.
Bezpieczny przedział wiekowy na rozpoczęcie rozszerzania diety to między początkiem 5. m.ż. (17 t.ż.) i nie później niż na początku 7 m.ż. (w 26. t.ż.) o ile dziecko wykazuje gotowość do spożywania posiłków. Jednak tak jak pisałam wyżej, należy dążyć do wyłącznego karmienia piersią przez pierwszych 6 miesięcy — to dla dziecka jest najlepsze.
Skąd wiedzieć, że dziecko jest już gotowe na rozszerzanie diety?
Dziecko gotowe na rozszerzanie diety:
- siedzi z podparciem trzymając stabilnie głowę. Posadzone w krzesełku lub na kolanach rodzica nie przechyla się na boki, w przód i w tył
- nie wypycha językiem łyżeczki i pokarmów stałych
- samodzielnie chwyta jedzenie rączką i celnie trafia nim do buzi
- próbuje żuć pokarm, nie wypluwa/wypycha go od razu po włożeniu do ust
- jest zainteresowane jedzeniem, sięga po nie, dotyka go
Więcej o tym, jak wygląda gotowość do próbowania posiłków innych niż mleko, możesz przeczytać w artykule: Oznaki gotowości do rozszerzania diety
Nie ma ustalonej kolejności wprowadzania produktów do diety dziecka
To rodzic decyduje o tym, od czego zacznie rozszerzanie diety maluszka. Zazwyczaj na początek podaje się lokalne, sezonowe warzywa w formie purée (tradycyjne rozszerzanie diety) lub miękkich kawałków (BLW). Ja w swoim planie Rozszerzanie diety w 6 krokach proponuję, aby zacząć właśnie od warzyw, a następnie włączyć owoce. Po takim początku można kolejno dodawać do posiłków dziecka inne grupy produktów np. mięso, jajo, ryby, kasze. Dokładną rozpiskę na pierwszy miesiąc znajdziesz w moim Jadłospisie na pierwsze 30 dni rozszerzania diety.
Nie kontrolujemy, nie odmierzamy i nie ważymy ile dziecko zjadło
Najważniejsza zasada żywienia dzieci mówi, że: Rodzic decyduje o tym kiedy i co zaproponuje dziecku do jedzenia, ale to dziecko decyduje ile zje i czy w ogóle zje posiłek. Dzieci tak jak dorośli miewają różny apetyt. Nie trzeba się martwić, że maluch jednego dnia zjadł miseczkę zupy, a drugiego tylko 2 łyżeczki. Należy zaufać dziecku, że ono najlepiej wie, czy jest głodne i ile chce zjeść.
Dalej podajemy mleko mamy lub mleko modyfikowane na żądanie
Zaczynając rozszerzanie diety, mleko podajemy tak samo jak dotychczas. Posiłki stałe są tylko uzupełnieniem diety. Wplatamy je między karmienia mlekiem. Najlepiej podawać je w odstępie 30-60 min po karmienie piersią/mlekiem modyfikowanym.
Niemowlę na początku rozszerzania diety nie rozumie jeszcze, że posiłek stały służy najedzeniu się, tak jak mleko. Poza tym maluszek na początkowym etapie może zjadać tylko niewielkie ilości pokarmów, dlatego nie rezygnujemy z mleka i nie zastępujemy karmienia mlekiem posiłkiem stałym.
Kalendarz wprowadzania pokarmów do diety niemowlaka
Nie istnieje kalendarz wprowadzania poszczególnych pokarmów do diety niemowlaka. Niech Cię nie zmylą nieaktualne już rozpiski, które można jeszcze znaleźć w internecie, mówiące, że marchewka po 4 miesiącu, a śliwka dopiero po 8. Wiele lat temu uważano, że taka kolejność jest odpowiednia. Obecnie badania pokazują, że kolejność wprowadzania pokarmów nie ma takiego znaczenia. Większość produktów, które Ty jesz, możesz podać także niemowlakowi (oczywiście w odpowiedniej formie). Istnieje tylko krótka lista produktów zakazanych, których nie wolno podawać niemowlętom. Znajdziesz ją tutaj: Czego nie podawać niemowlakowi?
Może Cię zainteresować: Co może jeść 7-miesięczne dziecko?
Schemat rozszerzania diety w praktyce
Zachęcam Cię do pobrania schematu rozszerzania diety w nieco uproszczonej wersji. Stworzyłam go, aby choć trochę ułatwić rodzicom wejście w ten nowy etap życia maluszka. Żywienie niemowlaka to nie lada wyzwanie. Dlatego tworzę tego typu bezpłatne materiały wspierające rodziców na tej trudnej, ale i bardzo ciekawej drodze, jaką jest rozszerzanie diety niemowlaka. 🙂
Schemat rozszerzania diety
Źródło:
- Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Zalecenia Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci, Standardy Medyczne/Pediatria. 2021
- Żywienie niemowląt i małych dzieci, Instytut Matki i Dziecka, 2014
- Karmienie Piersią. Stanowisko PTGHiŻD Standardy medyczne Pediatria 1/2016
- WHO, Infant and young child feeding, 2018, https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/infant-and-young-child-feeding
- NHS, Foods to avoid giving babies and young children, https://www.nhs.uk/conditions/pregnancy-and-baby/foods-to-avoid-giving-babies-and-young-children/
- NHS, Your baby’s first solid foods, https://www.nhs.uk/conditions/pregnancy-and-baby/solid-foods-weaning/
- UNICEF Feeding your baby: 6–12 months, https://www.unicef.org/parenting/food-nutrition/feeding-your-baby-6-12-months?fbclid=IwAR224wCMLjWJ9veQnuIeP7JKi_lXI24Us20H94VI8sEcpGEefrCA_koBFJY
- APP, Infant Food and Feeding, https://www.aap.org/en-us/advocacy-and-policy/aap-health-initiatives/HALF-Implementation-Guide/Age-Specific-Content/Pages/Infant-Food-and-Feeding.aspx?fbclid=IwAR2Btc4PmXgagbUwbwsH5-cui6f3kWMN0Dm37-2JEFRnPMayW48jfoTHc-M
A od kiedy można podawać zmielone orzechy i pestki? I w jakich ilościach?
Po 6 miesiącu. Na początek proponuję podać w bardzo małej ilości, żeby sprawdzić, jak dziecko reaguje. Jeśli jest ok, nie ma alergii, to można podawać wedle uznania 🙂
Dzień dobry,
Czy na początku rozszerzania diety powiedzmy pierwszego dnia podaje np marchewke jeden raz? Czy wiecej? I kiedy zwiekszac ilosc jedzenia
W pierwszych dniach może to być jeden raz dziennie, ale warto jak najszybciej wprowadzić też kolejny posiłek i nowe smaki, aby podawać maluszkowi 2 posiłki dziennie. Po pierwszych kilku dniach, jeśli dziecko dobrze reaguje na nowe posiłki, można zwiększyć porcję i podawać dziecku tyle ile chce zjeść 🙂
Czyli nie ma określonej ilości ml czy gr ile powinno zjeść np 7-8msc niemowlę na porcje? Np słoiczek gerbera ma 125gr lub większy 190gr, więc czy niemowlę powinno zjeść taki słoik cały? Oczywiście biorąc pod uwagę że ma dobry humor i apetyt.
Dziecko powinno zjeść tyle, na ile ma ochotę 🙂
Czy jeżeli dziecko ma alergię po mleku mamy, która zje orzechy to oznacza, że będzie też miało alergię jak samo zje orzechy? To samo dotyczy np. jajek, mleka krowiego, nawet jako dodatek do dań typu naleśniki itp?
Tak, alergeny przenikają do mleka matki. Jeżeli po zjedzeniu przez Ciebie tych produktów, u dziecka występuje reakcja alergiczna, po bezpośrednim podaniu również wystąpi. Jeśli zaobserwowałaś, że Twoje dziecko ma uczulenie na te wszystkie składniki, to proponuję skonsultować się z alergologiem.
Ile gram obiadku powinno zjadać 7miesieczne dziecko?
Dzień dobry, czy mój maluszek je wystarczająco mleka i produktów stałych? Rano (7) na śniadanie dostaje kaszke ok.100ml, koło 9 zjada połowe musu owocowego, 11 – dostaje mleko w butelce ok.120ml, koło 13 je obiadek ze słoiczka ok 90g, koło 16 dostaje mleko ok 130ml i wieczorem na kolacje wypija ok 180 ml mleka + ok 23 jeszcze wypija 120 ml mleka i śpi do rana. Jak zachęcić dziecko do picia wody po posiłkach (są dni że w ciągu dnia nic sie wody nie napije a sa dni po pokarmach stałych parę łyków wypije)?
Ciężko powiedzieć, bo nie napisałaś w jakim wieku jest dziecko.
Sorki, umknęło mi 🙂 8 msc ma
Dzień dobry , proszę o poradę, maluszek zaraz skończy 8 msc. Nasz dzień wygląda mniej więcej tak: ok 7 max 140 ml mleczka, 9/9:30 – kaszka z owocami, jajecznica bądź domowy kisiel, spacer , ok 13 pół słoiczka lub mniej obiadku, ok 16 max 150 ml mleka, 18- max 150 ml mleka , 22/23 200 ml mleka. Czy malutka zjada wystarczająco ? Martwię się , że tego mleka może być za mało, chociaż ok tej 16 tak ciężko ją nakaramić i podchodzimy kilka razy by to zrobić :(.
Na pewno zaproponowałabym bardziej odżywcze i kaloryczne posiłki, zamiast kaszki, czy kisielu np. budyń jaglany z masłem orzechowym, czy zupka jarzynowa z kaszą, mięsem i odrobiną dobrego oleju. W tym wieku warto także powoli wprowadzać posiłki w miękkich kawałkach do samodzielnego jedzenia przez dziecko np. warzywa gotowane na parze pokrojone w słupki, placuszki, muffinki itp. Co do ilości zjadanych posiłków – dziecko powinno zjadać tylko ile potrzebuje 🙂
Wykupiła Pani e-booki i szłam zgodnie z 30dniowym rd wg rozpiski. Na poczatku sie nie przejmowałam,ze corka zjadła tylko 1/5lyżeczki.Niestety obecnie 7 miesięczne dziecko nie zjada prawie nic… Jak uda mi się 1lyżeczkę przemycić to jest dobry dzień:( co robić? Zaciskq buzie i schyla głowę zeby jej czasami nie dać nic:(
Jeśli bardzo Cię to martwi i trwa już dłuższy czas, to warto zrobić badania w kierunku anemii (częsty objaw to właśnie brak apetytu). Można też skonsultować się z neurologopedą, który zbada, czy z buzią dziecka jest wszystko w porządku.
Rozpoczęłam rozszerzanie diety 3 dni temu wg Pani e-booka z przepisami. Na razie zdecydowałam się na formę zblendowaną warzyw, ale niestety mój syn doslownie wszystko wypluwa. Jeszcze nic nie przełknął. Wiem, że tak może być na początku i tym się nie przejmuję, ale zastanawiam się czy w związku z tym powinnam „zapętlić” pierwsze 5 dni rd do czasu, aż nie zje chociaż odrobinki czy powinnam kontynuować 30-dniowy plan pomimo wszystko? A może podawać jedno warzywo przez kilka dni i dopiero nastepne? Albo zmienić konsystencję posiłków? Będę wdzięczna za poradę 😊.
Może maluszek nie jest jeszcze gotowy na rozszerzanie diety? 🙂 Możesz zrobić tak jak napisałaś, czyli ponownie proponować te produkty, które już były albo zrobić przerwę na kilka dni i spróbować za jakiś czas zacząć od początku.
A ja mam pytanie,czy rozszerzanie diety powinno wyglądać tak, że daję jednego dnia na spróbowanie marchewkę i później przez 3 dni obserwuję czy nie ma reakcji alergicznej? Czy dajemy każdego dnia to samo warzywo? A później kolejne warzywo lepiej podać osobno, czy połączyć już z poznanym wcześniej? I ile dni podawać poznany już jeden składnik przed wprowadzeniem kolejnego?
Nie ma potrzeby robienia przerw między podawaniem poszczególnych produktów. Jeśli chcesz bardzo ostrożnie rozszerzać dietę (jest to wskazane np. w przypadku alergików), to można podawać przez 3 dni jeden produkt. Można też codziennie podawać coś innego. Wszystko zależy od decyzji rodzica.
Dzień dobry. Syn skończył 4 miesiące, czy można już zacząć rozszerzać dietę? Można podawać np kaszkę?