Alergia pokarmowa u niemowląt

Alergia pokarmowa u niemowląt i małych dzieci staje się coraz bardziej powszechnym problemem, szczególnie na przestrzeni ostatnich 10-15 lat. Z aktualnych danych wynika, że alergia pokarmowa może dotykać nawet 10% dzieci. Statystyki wskazują również na coraz rzadsze wyrastanie z alergii pokarmowych. Sprawia to, że zwiększa się prawdopodobieństwo konieczności eliminacji wybranych produktów spożywczych także w dorosłym życiu dziecka. Na co zwrócić uwagę w diecie dziecka z alergią pokarmową? Czy istnieje sposób na zmniejszenie ryzyka wystąpienia alergii pokarmowej u niemowląt i małych dzieci? Jak wprowadzić produkty alergizujące do diety dziecka?

Alergia pokarmowa u niemowląt — przyczyny

Alergia pokarmowa jest niepożądaną reakcją pokarmową organizmu powodującą dolegliwości spowodowane nieprawidłowym działaniem układu immunologicznego. Badacze wskazują na bardzo istotny związek stylu życia, szczególnie zachodniego, ze zwiększającym się występowaniem alergii pokarmowych. Kluczową rolę odgrywa w tym przypadku nadmierna higiena, stosowanie antybiotyków, zmniejszony kontakt z przyrodą oraz spożywanie przetworzonych produktów żywnościowych. Ważnym aspektem jest także mikrobiom jelitowy – zauważono, że uboga flora bakteryjna jelit zwiększa ryzyko wystąpienia alergii i nietolerancji pokarmowych.

W przypadku niemowląt i małych dzieci mikrobiom jelitowy może kształtować się nawet 1000 dni życia od momentu urodzenia. Na florę bakteryjną jelit dziecka wpływa wiele czynników, w tym mikrobiom matki, długość ciąży, rodzaj porodu, dieta dziecka, kontakt z innymi dziećmi oraz zwierzętami, a także stosowanie antybiotyków.

Alergia pokarmowa u niemowląt — objawy

Alergie pokarmowe mogą przybierać różne objawy, nie tylko ze strony układu pokarmowego. Dlatego bardzo ważna jest obserwacja reakcji dziecka na pokarmy, szczególnie na etapie rozszerzania diety. Objawy mogą manifestować się także w obrębie skóry, układu oddechowego, układu krążenia lub jednocześnie w wielu narządach.

Na jakie konkretnie zmiany warto zwrócić uwagę podejrzewając alergię? Powtarzające się biegunki, zaparcia, wymioty, bóle brzucha czy zauważenie krwi w stolcu należą do częstych objawów ze strony układu pokarmowego. Warto jednak pamiętać, że nie każda biegunka u dziecka oznacza od razu alergię, dlatego warto obserwować czy nie występują dodatkowe objawy. Wśród nich warto zwrócić uwagę na wszelkie zmiany w obrębie skóry i błon śluzowych — zaczerwienienie, pokrzywka, krostki, wysypka czy obrzęk. Zaczerwienienie może także dotyczyć spojówek oraz nosa, może pojawić się również katar. Do charakterystycznych objawów można zaliczyć również kaszel, skurcz oskrzeli, świszczący oddech, objawy przypominające astmę.

W przypadku, gdy dziecko ma tachykardię (przyspieszone bicie serca) lub zaczyna się dusić, pojawia się silny obrzęk krtani, należy pilnie wezwać pogotowie. W przypadku ciężkich alergii może dojść do wstrząsu anafilaktycznego, który jest stanem zagrożenia życia.

Może Cię zainteresować: Czy to już niejadek?

Najczęstsze alergie pokarmowe u dzieci

Istnieje wiele produktów spożywczych mogących wykazywać działanie alergizujące. Wykazano jednak, że do najczęściej występujących zalicza się alergie na mleko krowie, jaja, zboża, soję, sezam, ryby, mięczaki i skorupiaki oraz orzeszki arachidowe. Nie oznacza to, że z tych produktów należy całkowicie zrezygnować! Wręcz przeciwnie — zaleca się wprowadzanie ich stopniowo do diety w umiarkowanych ilościach na etapie rozszerzania diety niemowlaka.

Warto pamiętać, że jeśli u dziecka występują inne alergie niepokarmowe, to może dojść do tak zwanej reakcji krzyżowej. Jest to sytuacja, gdy alergen pochodzący z żywności jest podobny do alergenu niepokarmowego (np. pyłków). Dochodzi wtedy do pojawienia się objawów alergii na niektóre produkty spożywcze. Ryzyko wystąpienia alergii krzyżowej zwiększa się, gdy dziecko ma stwierdzoną alergię na pyłki brzozy, leszczyny, traw, bylicy, roztocza kurzu domowego, ambrozję, alergeny kota czy lateksu. 

Alergia pokarmowa u niemowląt — kiedy do lekarza?

Jeśli podejrzewasz alergię na produkt spożywczy u swojego dziecka, warto skonsultować się z lekarzem w celu dokładnej diagnostyki. W przypadku delikatnych objawów nie ma konieczności pilnej wizyty. Wyeliminuj z diety dziecka podejrzany produkt i zaplanuj wizytę u pediatry w najbliższym czasie.

Sytuacja zmienia się w przypadku nagłych i silnych objawów. Jeśli zauważysz mocne zaczerwienienie, pokrzywkę czy obrzęki, nie czekaj z wizytą. W takich sytuacjach pomocne mogą być leki antyhistaminowe, jednak każde leczenie powinno być skonsultowane ze specjalistą. Wystąpienie objawów ze strony układu oddechowego (np. brak możliwości wzięcia wdechu, mocny kaszel), zmiany tętna i bicia serca czy wstrząs anafilaktyczny są bardzo poważnymi stanami i w takiej sytuacji należy wezwać pogotowie ratunkowe. 

Alergia pokarmowa u niemowląt — leczenie

Metodą leczenia alergii pokarmowej jest stosowanie diety eliminacyjnej, która polega na całkowitym wykluczeniu produktu alergizującego. Ma to szczególne znaczenie w przypadku alergii o ciężkim przebiegu. Warto pamiętać, że w diecie eliminacyjnej należy zrezygnować nie tylko z produktu zawierającego alergen, ale także z nieoczywistych produktów, które mogą być jego źródłem. Dlatego zawsze warto sprawdzać skład produktów oraz informacje na etykiecie na temat możliwych występujących alergenów. Jest to istotne, ponieważ zdarza się, że produkt może ulec zanieczyszczeniu alergenem na etapie produkcji.

Stosując dietę eliminacyjną warto zwrócić uwagę na zamienniki produktu alergizującego, aby nie dopuścić do rozwoju niedoborów pokarmowych. W trakcie rozszerzania diety dziecka na szczególną uwagę zasługują produkty będące źródłem żelaza. Także w przypadku występowania u dziecka alergii na mleko krowie, jaja kurze lub ryby warto kontrolować podaż innych produktów, które są dobrym źródłem żelaza (przykładowo mleko kobiece, mleko modyfikowane hipoalergiczne, mięso).

Co ciekawe, młodsze dzieci, wraz z rozwojem, mogą nabyć tolerancję na antygen alergizujący w przypadku delikatnych objawów alergii. Aby sprawdzić, czy dziecko nabrało tolerancji, wykonuje się próby prowokacyjne (podanie produktu alergizującego) średnio raz na 6 miesięcy. Dzięki temu można uniknąć dalszego stosowania diety eliminacyjnej. Pamiętaj, że metoda ta nie jest zalecana w przypadku bardzo silnych reakcji alergicznych. Ponadto można wypróbować obróbkę termiczną (np. gotowanie, czy pieczenie) produktu, która zmniejsza stopień alergenności nawet o ponad 75%.

Może Cię zainteresować: Czym zastąpić jajko?