Żywienie w żłobkach i przedszkolach

Nadszedł wrzesień a wraz z nim pierwsze kroki naszych maluchów w żłobku lub przedszkolu. Jak wygląda żywienie w żłobkach i przedszkolach? Rodzice często skarżą mi się, że jadłospis w placówce nie jest najlepszy. Codziennie podawane dzieciom chleb, słodkie płatki na mleku, czy dosładzane herbatki w żłobkowych jadłospisach spędzają sen z powiek tym, którzy w domu starają się dbać o zdrowe żywienie swoich maluszków. Kto odpowiada za kiepskie menu w placówce? Jak powinien wyglądać jadłospis w żłobku i przedszkolu? Co można zrobić, gdy menu w placówce nie jest dobre? Na te pytania odpowiadam w dzisiejszym artykule, zapraszam 🙂

Kto odpowiada za żywienie w placówkach?

Na początek ustalmy jakie zasady obowiązują w żywieniu w żłobkach i przedszkolach. Wszystko opiera się o aktualne normy żywienia dla populacji polskiej opracowywane przez Instytut Żywności i Żywienia. Natomiast kontrolę nad spełnianiem tych wszystkich wymagań i norm pełnią Państwowe Inspekcje Sanitarne. Zajmują się one oceną jakości posiłków w żłobkach, przedszkolach oraz szkołach. Każda placówka podlega pod stację sanitarno-epidemiologiczna właściwą dla danego terenu.

Kto układa jadłospis w przedszkolu i żłobku?

Osobami najczęściej odpowiedzialnymi za żywienie w placówkach są intendenci oraz dyrektorzy placówek. Do zadań intendenta należy szeroko pojęte żywienie dzieci, czyli m.in. zakupy, przygotowywanie jadłospisów oraz sporządzanie dokumentacji.

Czy intendent musi mieć wykształcenie związane z żywieniem? Najlepiej byłoby, gdyby miał. Często intendentami w placówkach zostają osoby z wykształceniem z zakresu technologii żywienia, czy dietetyki. Ale, aby podjąć zatrudnienie na stanowisku intendenta, wystarcza wykształcenie średnie np. szkoła gastronomiczna, czy ekonomiczna.

Brak wykształcenia związanego z dietetyką nie zwalnia jednak intendenta z posiadania aktualnej wiedzy z zakresu żywienia dzieci. W końcu to on przygotowuje jadłospisy dla naszych maluchów.

Jak powinno wyglądać żywienie w żłobku?

Często rodzice martwią się o to, jak ich dziecko będzie jadło w żłobku. Zastanawiają się też, czy dziecko w żłobku może być nadal karmione piersią? Co z mlekiem modyfikowanym? I jak w żłobku wygląda rozszerzanie diety niemowlaka?

Żłobek a karmienie piersią

Ustawa określa, że do żłobka mogą być przyjmowane niemowlęta po ukończeniu 20 tygodnia życia, czyli takie, które jeszcze wyłącznie piją mleko mamy i/lub mleko modyfikowane. W przypadku niemowląt karmionych piersią żłobek ma obowiązek przyjmowania od rodziców ściągniętego pokarmu, aby podawać go dziecku w placówce. Tę kwestię reguluje Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 10 lipca 2014 r. Żłobek musi zapewnić odpowiednie warunki do przechowywania i podawania dziecku mleka matki przez cały okres trwania karmienia piersią.

Uwaga: Niektóre żłobki mają swoje „regulaminy”, które mówią, że trzeba dziecko przestawić na mleko modyfikowane lub odstawić od piersi — to totalne bzdury, na które my rodzice nie powinniśmy się godzić! Tutaj przykład ze strony pewnego żłobka:

Żłobek a karmienie mlekiem modyfikowanym

Niemowlęta, które są karmione mlekiem modyfikowanym, powinny otrzymywać mleko w żłobku zgodnie z ustaleniami i wskazówkami przekazanymi przez rodziców. Rodzic ma prawo przynosić do żłobka swoje mleko modyfikowane. Mleko powinno być podawane niemowlętom według indywidualnych potrzeb, a nie według rozkładu godzinowego.

Niemowlęta w żłobku a rozszerzanie diety

Rozszerzanie diety niemowląt w żłobku powinno odbywać się na takich samych zasadach, jak w warunkach domowych. Pracownicy żłobków powinni posiadać aktualną wiedzę na temat żywienia najmłodszych, wiedzieć, co można, a czego nie podawać niemowlakowi, znać aktualny schemat rozszerzania diety. Powinni też komunikować rodzicom, jakie postępy poczyniło dziecko oraz z czym ma trudności.

Najczęściej popełnianym błędem w żywieniu żłobkowym jest ignorowanie objawów głodu i sytości u maluchów. Wtedy dzieci karmione są na siłę oraz zmuszane do jedzenia określonych porcji. Często wykorzystywane są metody „na samolocik”, „za babcię, za dziadka”, czy zabawianie dziecka podczas posiłku.

Warto zapewnić personel przedszkola, że chcecie, aby wasze dziecko jadło tyle, ile chce, czyli uczyło się samoregulacji. Jeśli nie chcecie, aby dziecko było karmione przez opiekunów, też warto to podkreślić w indywidualnej rozmowie z opiekunami/nauczycielami.

Jeśli nie chcecie, aby Wasze dziecko jadło żłobkowe posiłki, dyrektor placówki może umożliwić przynoszenie własnych posiłków dla dziecka. Powinien on wtedy zapewnić również higieniczne warunki przechowywania i podawania takich posiłków.

Jak powinno wyglądać żywienie w żłobku i przedszkolu?

Żywienie dzieci w wieku 1-3 powinno opierać się o normy żywienia dla populacji polskiej oraz o zasady zdrowego żywienia. Poza tym jest jeszcze wiele zasad, którymi muszą kierować się pracownicy placówek układający jadłospisy dla maluchów. Poniżej przytoczę kilka, moim zdaniem, najbardziej istotnych.

• W codziennym jadłospisie powinny pojawiać się produkty z różnych grup — dieta dzieci powinna być różnorodna.
• Warzywa i owoce powinny pojawiać się w każdym posiłku.
• Posiłki powinny być przygotowywane z naturalnych składników.
• W ciągu tygodnia nie powinno być więcej niż 2 porcje potraw smażonych na tłuszczu.
• Głównym źródłem płynów powinna być woda dobrej jakości.
• Napoje przygotowywane dla przedszkolaków nie mogą zawierać więcej niż 10 g cukrów w 250 ml (według mnie to nadal bardzo dużo 😐).
• Co najmniej raz w tygodniu powinna pojawić się ryba, a w inne dni mięso, jaja lub nasiona roślin strączkowych.

Może Cię zainteresować: Czy to już niejadek?

Najczęstsze błędy w żywieniu zbiorowym maluchów

Przejdźmy do najczęściej popełnianych błędów w żywieniu najmłodszych w żłobkach i przedszkolach. Nie tylko rozmowy z innymi rodzicami, ale też wyniki badań Państwowej Inspekcji Sanitarnej pokazują, że w żywieniu zbiorowym maluchów, często popełniane są podstawowe błędy. Poniżej przygotowałam listę tych najpopularniejszych.

• Kiepska jakość produktów — zapewne ma to związek z zachowaniem jak najniższej stawki za wyżywienie w niektórych placówkach.
• Brak owoców i warzyw w każdym posiłku.
• Zbyt mała ilość produktów mlecznych w diecie przedszkolaków.
• Stosowanie zbyt dużej ilości cukru i substancji słodzących do napojów.
• Zbyt rzadkie podawanie potraw rybnych.
• Zbyt duża ilość potraw smażonych w tygodniu.

To błędy z raportów Państwowej Inspekcji Sanitarnej z 2019 i 2020 roku. Rodzice często w rozmowach ze mną wskazują też błędy takie jak:

• Częste podawanie dzieciom słodzonych napojów (np. do każdego posiłku kompot lub herbata).
• Podawanie maluchom parówek i wędlin, które nie powinny znajdować się w jadłospisie dzieci aż do 3 r.ż.
• Proponowanie dzieciom codziennie słodkich płatków śniadaniowych.
• Gotowe kupne słodycze na podwieczorek np. 7days, milkyway, czy prince polo 🙄

Co rodzic może zrobić z kiepskim jadłospisem?

Jeśli jeszcze przed zapisaniem dziecka do placówki widzimy, że jadłospis jest kiepski, można w rozmowie z dyrektorem zapytać, kto układa menu i dlaczego wygląda ono w ten sposób. Zapytać, czy jest szansa na jakieś zmiany lub możliwość przynoszenia własnego jedzenia. Jeśli nie ma szans na zamiany, to może lepiej poszukać placówki, która odpowiadałaby nam pod względem posiłków? Oczywiście, jeśli mamy możliwość wyboru 🙂

Natomiast, gdy dopiero po rozpoczęciu roku szkolnego zauważamy, że jadłospis w placówce jest kiepski, warto porozumieć się z innymi rodzicami. Z doświadczenia wiem, że najłatwiej o zmiany, gdy zbierze się większa grupa rodziców, którym nie podoba się jedzenie w placówce i wspólnie wpłyną na osoby decyzyjne. Jeśli naciski ze strony rodziców nie działają, a w placówce nadal popełniane są podstawowe błędy w żywieniu dzieci, można zgłosić to do lokalnej stacji sanitarno-epidemiologicznej. Wtedy placówka zostanie skontrolowana oraz dostanie wytyczne, co należy poprawić.

Może Cię zainteresować: Mleko po pierwszym roku życia